Ιούλιος λαογραφία – παροιμίες- έθιμα – τραγούδια

Ιούλιος, Γιούλης, Αλωνάρης, Αλωνιστής, Χορτοκόπος, Χαρτοθέρης, Γυαλιστής, Γυαλινός, Δευτερούλης, Αημαρίνα, Αηλιάς

Στην αρχαία Ελλάδα αποκαλείτο Εκατομβαιών.

Ο Ιούλιος ο έβδομος μήνας του Γρηγοριανού ημερολογίου και ο πέμπτος κατά
το Ρωμαϊκό για αυτό λεγόταν και Quintilios, μετονομάστηκε σε Ιούλιο από
τον Ιούλιο Καίσαρα (το 44 π.Χ.).

Από τις 21 Ιουλίου και έπειτα οι μέρες λέγονται Κυνάδες μέρες, γιατί
ανατέλει μαζί με τον ήλιο ο Σείριος το πιο λαμπερό αστέρι που είναι ο
αστερισμός του μεγάλου Κυνός και κάνει πολλή ζέστη…..

Ένα όνομα που έχει πάρει ο Ιούλιος και έχει περάσει μέσα σε παροιμίες και γνωμικά, είναι το: Αλωνάρης, διότι τότε αλωνίζουν.Μία τέτοια παροιμία είναι και η επόμενη:

“Έτσι το χει το λινάρι, για ν ανθεί τον Αλωνάρη”, και λέγεται σε
περιπτώσεις ανθρώπων ιδιόρρυθμων, με ιδιοτροπίες, διότι το λινάρι
ανθίζει τον Ιούλιο, μέσα στις ζέστες και το λιοπύρι.

Παροιμίες για τον Ιούλιο:

• Αλωνάρη με τ’ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
• Από τ’ Άη-Λιος ο καιρός γυρίζει αλλιώς.
• Γαμπρός αλωναριάτικος, κακό χειμώνα βγάνει.
• Έτσι το ‘χει το λινάρι να ανθεί τον Αλωνάρη.
• Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη και βαστάει τ’ αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη.
• Κάλλιο λόγια στο χωράφι , παρά ντράβαλα (φασαρίες) στ’ αλώνι.
• Κάτσε κότα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.

• Κότα πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη.
• Κότα, χήνα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
• Μικρό- μικρό τ’ αλώνι μου, και να ‘ναι μοναχικό μου.
• Ο άη- Λιας κόβει σταφύλια και η αγία Μαρίνα σύκα.
• Ο Θεριστής θερίζει, ο Αλωνάρης αλωνίζει κι ο Αύγουστος ξεχωρίζει.
• Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.
• Που μουχτάει τον Χειμώνα‚ χαίρεται τον Αλωνάρη.

• Που μοχθεί το χειμώνα χαίρεται τον Αλωνάρη.
• Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη (Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα.
• Στο κακορίζικο χωριό τον Αλωνάρη βρέχει.
• Τ’ Αλωναριού τα κάματα (δυνατή ζέστη), τ’ Αυγούστου τα λιοβόρια (ζεστός δυνατός ανατολικός άνεμος).
• Την ημέρα τ’ άη -Λιός παίρνει ο καιρός αλλιώς.
• Της αγιά Μαρίνας ρώγα και του άη -Λιός σταφύλι. (δηλαδή το σταφύλι ωριμάζει αργότερα από τη σταφίδα)

• Της Αγιάς Μαρίνας ρούγα και του Άη Λια σταφύλι και του Αγιού Παντελεήμονα γιομάτο το κοφίνι.
• Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή.
• Τον Αλωνάρη δούλευε καλό χειμώνα να έχεις.
• Τον Αλωνάρη έβρεχε στον ποτισμένο τόπο.
• Χιόνισε μέσα στο Γενάρη, να οι χαρές του Αλωνάρη.

Έχουμε όμως τραγούδια παλιά με γραφικές σκηνές αλωνίσματος, που μπορούσαν να τραγουδούν στις μετέπειτα ώρες της ξεκούρασης

Εγώ περνάω κι αντιπερνάω στης Μαυρουδής τ’αλώνι,
όπου αλωνίζουν δώδεκα κι όπου συμπάζουν δέκα,
κι η Μάρω με τη μάνα της τριγύρω λαγανίζει.
Κι η μάνα της της έλεγε κι η μάνα της της λέει:

-Φεύγα Μαριώ απ’τον κουρνιαχτό, φεύγα κι από τον ήλιο.
-Μάνα τον ήλιο αγαπώ, τον κουρνιαχτό τον θέλω
τον γιο του πρωτολιχνιστή, άντρα θε να τον πάρω.
-Ο γιος του πρωτολιχνιστή πολλά προικιά γυρεύει.
-Σαν τα γυρεύει δώστε τα, καλός είν’ κι ας τα πάρει.

-Γυρεύει βόδια του ζυγού, φοράδα της καβάλλας,
γυρεύει κι ανεμόπαχτο να τρώει η φοράδα μέσα,
γυρεύει αμπέλια ατρύγητα, χωράφια με τα στάχυα
κι αλώνια καλοπέτρινα και μαρμαροστρωμένα.
-Σαν τα γυρεύει δώστε τα, καλός είν’ κι ας τα πάρει.

Το πρώτο ψωμί που θα ζυμωθεί με το καινούργιο στάρι έχει διάφορες κατά τόπους ονομασίες: τζιτζιροκούλικο, μπουγάτσα.

Απ’αυτό το πρώτο ζυμάρι ζύμωναν και μία κουλούρα που την κρεμούσαν στη
βρύση για να τρέξουν τα καλά, όπως το νερό. Όποιος πήγαινε πρώτος να
πάρει νερό από τη βρύση, έπαιρνε και την κουλούρα.