Μια ανησυχητική ανακάλυψη στα βάθη του ωκεανού: Τι εντόπισαν οι επιστήμονες
Μια πρόσφατη επιστημονική μελέτη ρίχνει νέο φως στη ρύπανση των ωκεανών, αποκαλύπτοντας ότι τα νανοπλαστικά, τα μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού που δεν είναι ορατά στο ανθρώπινο μάτι, ενδέχεται να υπάρχουν σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες απ’ ό,τι πίστευαν έως τώρα οι ερευνητές.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό Nature Nanotechnology, πραγματοποιήθηκε από ομάδα του Κέντρου Helmholtz για την Περιβαλλοντική Έρευνα (UFZ) με επικεφαλής τον Dušan Materić, και αφορά τη συγκέντρωση νανοπλαστικών σε διαφορετικές θαλάσσιες περιοχές του Βόρειου Ατλαντικού.
📊 Τα ευρήματα της μελέτης
Η ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε μετρήσεις σε 12 θαλάσσια σημεία, από παράκτιες περιοχές έως ανοιχτή θάλασσα, και από επιφανειακά έως βαθύτερα στρώματα νερού. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: για το ανώτερο στρώμα του νερού, που φτάνει σε βάθος περίπου 200 μέτρων και διαπερνάται από ηλιακό φως, η συνολική εκτίμηση της μάζας νανοπλαστικών μόνο στον Βόρειο Ατλαντικό φτάνει τους 27 εκατομμύρια τόνους.
Αυτό το νούμερο —το οποίο βασίζεται σε αναγωγές από τα δειγματοληπτικά δεδομένα— είναι παραπλήσιο με προηγούμενες εκτιμήσεις για τη μάζα όλων των μακρο- και μικροπλαστικών στον ολόκληρο τον Ατλαντικό Ωκεανό.
⚠️ Όπως επισημαίνει η ίδια η ερευνητική ομάδα, τα δεδομένα αυτά δεν σημαίνουν ότι έχουμε απόλυτη μέτρηση για όλον τον Ατλαντικό. Αντιθέτως, πρόκειται για πρώτες ενδείξεις ότι η παρουσία νανοπλαστικών ίσως έχει υποεκτιμηθεί σημαντικά μέχρι σήμερα.
Μια ανησυχητική ανακάλυψη στα βάθη του ωκεανού: Τι εντόπισαν οι επιστήμονες
🔬 Ποιες είναι οι πιο συχνές μορφές νανοπλαστικών
Στα δείγματα, οι επιστήμονες δεν εντόπισαν νανοσωματίδια των κοινών πλαστικών πολυαιθυλενίου (PE) και πολυπροπυλενίου (PP), τα οποία είναι συνήθη στην επιφάνεια των ωκεανών. Αντ’ αυτού, ανίχνευσαν κυρίως:
Τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (PET) – χρησιμοποιείται σε πλαστικά μπουκάλια και ρούχα
Πολυστυρένιο (PS) – χρησιμοποιείται σε ποτήρια και υλικά συσκευασίας
Πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC) – πλαστικά σωληνώσεις, κατασκευαστικά υλικά
Η παρουσία αυτών των υλικών σχετίζεται πιθανώς με τη διαφορετική συμπεριφορά τους στο θαλάσσιο περιβάλλον, όπως η καταβύθιση, η αποδόμηση και η σταθερότητά τους σε νανοκλίμακα.
🌍 Γιατί τα νανοπλαστικά μας ανησυχούν περισσότερο;
Τα νανοπλαστικά είναι τόσο μικροσκοπικά (μερικά εκατομμυριοστά του χιλιοστού), ώστε μπορούν να περάσουν μέσα από φίλτρα, να εισέλθουν σε οργανισμούς, να προσκολληθούν σε κύτταρα και ίσως να διασχίσουν βιολογικά φράγματα όπως το έντερο ή ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός. Ωστόσο, οι συγκεκριμένοι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία και τη θαλάσσια ζωή βρίσκονται ακόμη υπό διερεύνηση.
Η θαλάσσια οικολόγος Melanie Bergmann, από το Ινστιτούτο Alfred Wegener στη Γερμανία, υπογραμμίζει πως η παρουσία μικρο- και νανοπλαστικών στη θάλασσα μπορεί να επηρεάζει τη φωτοσύνθεση των φυκών και επομένως την ικανότητά τους να απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα — κάτι που ενδέχεται να συνεισφέρει έμμεσα στην επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής.
🧪 Οι προκλήσεις της επιστήμης: Είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου;
Η ωκεανογράφος Katsiaryna Pabortsava από το Εθνικό Κέντρο Ωκεανογραφίας του Ηνωμένου Βασιλείου σχολίασε στο Nature ότι οι εκτιμήσεις της μελέτης ίσως είναι συντηρητικές, διότι σημαντικό μέρος των νανοπλαστικών πιθανόν να κρύβεται μέσα σε μεγαλύτερα σωματίδια, οργανικές ενώσεις ή και στους ίδιους τους θαλάσσιους οργανισμούς.
Η ίδια σημειώνει ότι παρά τη σημαντική πρόοδο στη μελέτη των μικροπλαστικών, τα νανοπλαστικά παραμένουν ουσιαστικά “αόρατα” στην επιστημονική μας κατανόηση — λόγω τεχνικών περιορισμών αλλά και της φύσης τους.
🧭 Συμπέρασμα
Η μελέτη του Materić δεν προσφέρει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα — αντιθέτως, ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην κατανόηση της πλαστικής ρύπανσης. Δείχνει ότι το μεγαλύτερο μέρος της ίσως δεν είναι ορατό, δεν επιπλέει, και δεν συλλέγεται. Είναι ήδη ενσωματωμένο στο θαλάσσιο οικοσύστημα, διασπασμένο σε νανοσωματίδια, με άγνωστες ακόμη συνέπειες.
Σε μια εποχή που η προστασία των ωκεανών αποτελεί προτεραιότητα για την παγκόσμια βιωσιμότητα, τέτοιες έρευνες μάς υπενθυμίζουν ότι ο μεγαλύτερος εχθρός μπορεί να είναι εκείνος που δεν βλέπουμε.
Μια ανησυχητική ανακάλυψη στα βάθη του ωκεανού: Τι εντόπισαν οι επιστήμονες
